علایم خطرناک بیماری قلبی در سالمندان

انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه

سالمندی دوران رسیدن به مرحله کاهش انرژی های جسمانی و شروع بعضی از بیماریهایی مثل پوکی استخوان ،آرتروز ،فشاخون ،دیابت ،و...میباشد .بی شک بالا بودن میزان سواد یک سالمند و هم چنین عدم استفاده از سیگار و مواد مخدر و مشروبات الکلی وورزش نمودن در کاهش عوارض این بیماریها بسیار موثر خواهد بود .یکی از این بیماریهای مهم بیماری قلبی و در راس آنها سکته قلبی بوده که شناخت اولیه و به موقع علایم آن در نجات فرد مسن نتایج خوبی به همراه خواهد داشت .علائم بیماری از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص در تعیین نوع بیماری هر فرد می‌باشد و پزشک با تکیه به شرح حال دقیق از روش‌های تشخیصی مکمل استفاده می‌کند. مهم‌ترین علائمی که در ارتباط با بیماری‌های قلب و عروق می‌باشند شامل موارد زیر است که در مطلب امروز بصورت خلاصه مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1) احساس ناراحتی در قفسه سینه: اگرچه یکی از مهم‌ترین علائم تنگی سرخرگی عروق قلبف احساس ناراحتی در قفسه سینه می‌باشد اما هرگونه ناراحتی در قفسه سینه الزاما ناشی از مسائل قلبی نیست. ناراحتی قفسه سینه در صورتی که ناشی از تنگی سرخرگ‌های قلب باشد، اصطلاحا «آنژین قفسه صدری» نام داشته و مشخصات آن اینست:
- در اغلب موارد به‌صورت فشارنده و در ناحیه پشت جناغ می‌باشد.
- با فعالیت افزایش و با استراحت تخفیف می‌یابد.
- ممکن است به بازو دست چپ و گاها به گردن و فک انتشار یابد.
- با مصرف قرص‌های زیرزبانی نیتروگلیسیرین در طی 3الی5دقیقه قطع می‌شود.
- معمولا ارتباطی با وضعیت بدن(خوابیدن یا نشستن) ندارد. در صورتی که درد شدید قفسه سینه همراه با علائمی نظیر تعریق سرد، تهوع و استفراغ باشد و یا به مدت طولانی(بیشتر از 30دقیقه) طول بکشد با توجه به احتمال حمله قلبی مراجعه سریع به اورژانس الزامی است. در صورتی که درد آنژینی بصورت متناوب و در حالت استراحت ایجاد می شود احتمال بروز حمله‌های قلبی زیاد بوده و مراجعه فوری به اورژانس توصیه می‌شود.
- دردهای غیرآنژینی قفسه سینه: در صورتی که درد قفسه سینه ارتباطی با فعالیت نداشته باشد، با قرص زیرزبانی نیتروگلیسیرین تغییری نکند و با تنفس و سرفه و یا تغییر وضعیت تشدید شود در اینصورت احتمال قلبی بودن درد بیمار کم می باشد و عامل غیرقلبی نظیر اسپاسم عضلانی و مسائل استخوانی مطرح می باشد. درد سوزشی پشت جناغ که بعد از مصرف غذا ایجاد شده و با خوابیدن و خم شدن تشدید شده و با تغییر مزه دهان بصورت‌ترش و با مصرف شربت‌های ضداسیدی و یا قرص‌هایی نظیر رانیتیدین کاهش می یابد مطرح کننده برگشت محتویات معده به مری(رفلاکس) می باشد. درد قفسه سینه که با تنفس تشدید شده و همراه تنگی نفس سرگیجه و... می باشد مخصوصا در صورتی که با خوابیدن تشدید می یابد ممکن است ناشی از علل مهمی از قبیل آمبولی ریه و یا التهاب پرده‌های قلب بوده و در این موارد مراجعه به پزشک متخصص حتما توصیه می شود.
2) ضعف و خستگی پذیری زودرس: یکی از علائم شایع در بسیاری از بیماری‌های قلبی و غیرقلبی نظیر بیماری‌های غددی و متابولیسمی، ریوی ومسائل روانی می باشد. نارسایی قلب، برادیکاردی(ضربان پایین قلب) و مشکلات دریچه ای قلب با ضعف و خستگی پذیری زودرس همراه می باشند. وجود علائم همراه از قبیل تنگی نفس، سرفه، کندی نبض(ضربان کمتر از 60بار در دقیقه)، حملات غش(سنکوپ) تعریق سرد و سرگیجه در تشخیص مسائل قلبی کمک کننده است. معاینه دقیق توسط پزشک و در صورت لزوم الکتروگرام قلبی، اکوکاردیوگرافی، عکس قفسه سینه و آزمایش خون معمولا منجر به تشخیص سریع مسائل قلبی می شود.
3) تنگی نفس: احساس دشواری در تنفس می تواند ناشی از علل قلبی ویا غیرقلبی باشد. در صورتی که تنگی نفس با فعالیت تشدید شده در حالت خوابیده نسبت به حالت نشسته افزایش یابد و مخصوصا در صورتی که همراه تورم پاها و همراه با حملات تنگی نفس شبانه باشد، علل قلبی نظیر نارسایی قلب و مشکلات دریچه ای مطرح بوده و با اکوکاردیوگرافی براحتی قابل تشخیص است. آسم و بیماری‌های انسدادی ریوی از علل شایع تنگی نفس می باشند. در این موارد سرفه و خلط فراوان و احساس خس خس سینه بصورت شایع دیده می شود. شرح حال مصرف طولانی مدت دخانیات با احتمال آمفیزم و برونشیت مزمن همراه است.
تنگی نفس ناگهانی ممکن است ناشی از علل خطرناک از قبیل آمبولی ریه باشد; در صورتی که فرد به مدت طولانی بی حرکت بوده و یا در بیمارستان بستری بوده باشد آمبولی ریه مطرح بوده و باید مورد بررسی قرار گیرند. آریتمی‌های قلبی بصورت برادیکاردی و یا تاکی کاردی‌های حمله ای نیز منجر به تنگی نفس می شود. که با گرفتن نبض توسط همراهان بیمار قابل تشخیص می باشد. نارسایی کلیوی مسائل روانی و بیماری‌های متابولیک نیز می توانند با تنگی نفس شدید همراه باشند. گاها در سالمندان و افراد دیابتی حمله قلبی با درد خفیف یا بدون درد بوده و تنگی نفس ناگهانی تنها علامت می باشد. بنابراین ارجاع فوری این بیماران به اورژانس الزامی است.
4) سرگیجه: سرگیجه یکی از علائم شایع در افراد جامعه است که می تواند ناشی از علل قلبی ، عصبی، متابولیک و یا مسائل روانی باشد. احساس سبکی سر، تاری دید و عدم تعادل مخصوصا اگر همراه با تعریق سرد باشد می تواند ناشی از آریتمی قلبی، ضربان پایین قلب و یا افت فشار خون باشد.
در صورتی که فرد هنگام تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده دچار سرگیجه شود افت فشارخون اتواستاتیک ناشی از داروهای فشارخون، کم آبی و یا اختلال اتونوم در سالمندان مطرح بوده و با اندازه گیری فشارخون در حالت خوابیده و ایستاده بررسی می شود. حملات سرگیجه به صورت کوتاه مدت مخصوصا در صورت همراهی با تعریق و یا طپش قلب مطرح کننده آریتمی‌های قلبی می باشد. در صورتی که سرگیجه بصورت احساس چرخش در محیط و یا حرکت اطراف می باشد مخصوصا در صورت همراهی با علائمی نظیر تهوع و استفراغ و وزوز گوش مطرح کننده علل عصبی بوده و مراجعه به متخصص اعصاب توصیه می شود. در صورتی که بیمار مبتلا به دیابت که تحت درمان با انسولین و یا قرص‌های پایین آورنده قندخون می باشد، دچار سرگیجه، کاهش سطح هوشیاری و یا تعریق شود احتمال کاهش قندخون مطرح بوده و مراجعه به اورژانس توصیه می شود. در این موارد توصیه می شود تا قبل از رسیدن به اورژانس موادقندی از قبیل عسل و یا قند مصرف شود.
5) طپش قلب: احساس طپش قلب ممکن است بعلت آریتمی قلبی باشد و یا ناشی از اضطراب و فعالیت باشد. در صورتی که فرد با فعالیت کم دچار طپش قلب شود مراجعه به پزشک و معاینه قلبی و در صورت لزوم بررسی‌های قلبی توصیه می شود. در صورتی که فرد در حالت استراحت بصورت ناگهانی دچار طپش قلب شده و پس از چند دقیقه طپش قلب بصورت خودبخود و دفعتا قطع شود احتمالا آریتمی قلبی وجود داشته است.
در این موارد گرفتن نبض و شمارش ضربان قلب در تشخیص علت طپش قلب بسیار کمک کننده است. در صورتی که امکان مراجعه فوری به مرکز پزشکی و ثبت الکتروگرام قلب در هنگام طپش وجود داشته باشد تشخیص آریتمی قلبی بسیار آسان می شود. ممکن است فرد گاها دچار احساس ریزی داخل قفسه سینه و یا احساس یک ضربان قوی نماید. در این موارد ممکن است یک ضربان نابجای قلبی(PVC ،PAC ) وجود داشته باشد. این ضربان‌های نابجا براحتی توسط الکتروگرام قلبی(در صورت وجود در هنگام ثبت نوار) قابل تشخیص می باشند. حملات طپش قلب در مبتلایان به اختلالات قلبی نظیر نارسایی قلب و یا مشکلات دریچه ای مطرح کننده آریتمی‌هایی از قبیلAF ، فلوتر دهلیزی و یا تاکی کاردی بطنی بوده و با توجه به عوارض مهم این آریتمی‌ها بررسی دقیق و درمان مناسب الزامی است. گاها فرد در هنگام احساس طپش قلب هیچگونه آریتمی ندارد(تایید شده توسط معاینه و یا الکتروگرام) در این موارد اطمینان بخشی به بیمار کافی است. در صورتی که در هنگام حملات طپش قلب امکان معاینه و یا ثبت الکتروگرام قلبی نباشد یکی از روش‌های تشخیص هولتر مونیتورینگ قلب می باشد; توسط این روش امکان ثبت نوار قلب برای 24تا48ساعت وجود داشته و در صورتی که حملات طپش قلب فراوان باشد(مثلا روزی یک بار) امکان ثبت الکتروگرام در هنگام طپش قلب وجود دارد. گاها شک بالینی پزشک به آریتمی زیاد بوده و در صورت تمایل بیمار به برطرف شدن آریتمی مطالعه الکتروفیزیولوژی و در صورت القا» آریتمی adlation توصیه می شود.
6) تعریق: تعریق سرد یکی از علائم شایع حملات قلبی، آریتمی‌ها، برادیکاردی و نارسایی قلب می باشد که البته در اغلب موارد همراه سایر علائم دیده می شود. در صورتی که تعریق سرد همراه درد آنژینی قفسه سینه باشد احتمال حمله‌های قلبی مطرح است. در صورتی که تعریق سرد همراه طپش قلب سرگیجه ضعف و بیحالی باشد، احتمال آریتمی‌های قلبی مطرح است. در نارسایی شدید قلبی تعریق سرد همراه تنگی نفس و احساس خستگی ایجاد می شود. ممکن است تعریق سرد ناشی از کاهش قندخون در افراد دیابتی تحت درمان باشد که در این موارد معمولا کاهش سطح هوشیاری و گیجی از علائم همراه باشد. در موارد نادر ممکن است حملات تعریق سرد به تنهایی ناشی از حمله قلبی باشد که این مسئله مخصوصا در سالمندان و مبتلایان به دیابت دیده می شود و لزوم توجه ویژه به این نشانه در این افراد را خاطر نشان می سازد.

http://www.rs272.com/

http://www.iranerooz.com

http://rs272.tarlog.com/

http://rs1362.blogdoon.com/

http://rs272.persianblog.ir/

http://www.sahand272.blogfa.com/

http://www.rs272.com/

WEST AZERBAIJAN  URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI