ارزیابی سریع سلامت در سالمندان
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
نوشته : دکتر سیدمنصور گتمیری - استادیار گروه داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران
جوامع مختلف به مدد پیشرفت‌ها و توسعة اجتماعی اقتصادی، به میانگین سنی بالاتری دست پیدا می‌کنند و امید به زندگی بیشتری را برای شهروندان خود به ارمغان می‌‌آورند.
در امریکا از سال 1900 تا پایان قرن بیستم امید به زندگی از 3/47 سال به 1/78 سال افزایش پیدا کرد و این رقم در ژاپن از مرز 80 سال گذشته است.
در ایران نیز امید به زندگی از کمی بیش از 50 سال از سال 56 به رقمی بالاتر از 75 سال در سالهای اخیر رسیده است.
این اطلاعات یادآوری می‌کند که جوامع مختلف به مدد توسعة نظام سلامت و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی امکان تجربة سالهای سالمندی را برای آحاد مردم خود فراهم می‌کنند و متناسب با آن، نظام‌های سلامت نیز باید خود را برای مدیریت مشکلات سالهای سالمندی آماده نمایند.
از این روست که طب سالمندان چه در زمینة پیشگیری و چه در زمینه درمان و یا به عبارت جدیدتر در سه سطح پیشگیری اولیه، پیشگیری ثانویه و پیشگیری ثالثیه روز بروز توسعه بیشتری می‌یابد و امروزه به یک رشته تخصصی با تمام ویژگیهای یک تخصص مستقل مبدل شده است.
1- داروهای دریافتی
2- تحرک
3- وضعیت مغزی
4- فعالیتهای روزانه
5- حمایتهای خانوادگی و اجتماعی
6- حمایتهای بیمه‌ای
7- شنوایی
8- بینایی
9- وضعیت کنترل ادرار و مدفوع
10- تغذیه
11- وضعیت عاطفی
1- داروهای دریافتی
سالمندان معمولاً در معرض مصرف داروهای بیشتری هستند. مسکن‌ها معمولاً در راس لیست مصرفی داروهای سالمندان قرار دارند. از طرفی متابولیسم داروها در سالمندان با افراد جوان متفاوت است. بارزترین این تفاوت‌ها در متابولیسم داروهایی است که دفع کلیوی دارند. به خاطر همین پرسش از بیمار در مورد داروهای مصرفی و جستجوی هر دارویی که مصرف می‌کند اولین قدم در ارزیابی وضعیت سلامتی یک سالمند است.
در این میان توجه ویژه به داروهای آنتی کولینرژیک به خاطر عوارض خاصی که بر سیستم ادراری و سیستم بینایی دارند و نیز داروهای سایکوتروپ و داروهایی که اندکس تراپوتیک پایینی دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
محاسبة کلیرانس کراتی نین بهتر است در هر فرد سالمندی صورت گیرد. بویژه اگر قرار است دارویی مصرف شود که دفع کلیوی دارد این کار حتماً باید انجام شود.
برای این کار بهتر است از فرمولی استفاده شود که سن بیمار در آن نقش دارد.
وزن (سن – 140 ) = کلیرانس کراتی نین فرمول مناسبی برای این کار است.
72 کراتی نین پلاسما
همانطور که ملاحظه می‌کنید براساس این فرمول در شرایط وزن مساوی و کراتین مساوی، افزایش سن بیمار با کاهش صورت کسر می‌تواند در محاسبه کلیرانس کراتی نین اثر کاهش دهنده داشته باشد.
به عنوان مثال در دو فرد با وزن 72 کیلوگرم و کراتی نین یک، چنانچه سن 40 سال باشد کلیرانس کراتی نین 100 سی‌سی در دقیقه می‌شود در حالیکه با سن 80 سال کلیرانس کراتی نین به 60 تنزل می‌کند.
به این ترتیب می‌بینیم که سن صرفنظر از عواملی نظیر فشارخون، دیابت و یا هر عامل دیگری خود بطور مستقل اثر کاهش دهنده بر میزان کلیرانس کراتی نین دارد.
پس توجه به داروها و محاسبة کلیرانس کراتی نین اولین گام در ارزیابی وضعیت سلامت یک فرد سالمند است.
ذکر این نکته ضروری است که فرمول فوق برای محاسبة کلیرانس کراتین مردان است و برای خانم‌ها در شرایط مساوی باید حاصل محاسبه شده را در عدد 85% ضرب نماییم.
2- تحرک
از عوارضی که هر سالمندی را تهدید می‌کند بروز ناتوانی در حرکت کردن است. از بیمار در مورد زمین خوردن در طول یکسال گذشته سوال می‌کنیم. همچنین از او یک تست "get up & go" انجام می‌دهیم. به این ترتیب که از بیمار می‌خواهیم از روی صندلی برخیزد، 10 قدم به جلو برود و بازگردد و سر جای اول خود بنشیند و در طول زمان انجام تست به توانایی برخاستن، استفاده از دست‌ها، توانایی چرخیدن، آتاکسی و... توجه می‌کنیم.
مشاهده هر گونه اختلال مستلزم ارجاع بیمار به متخصص مربوطه است. به عنوان مثال مشاهدة آتاکسی ضرورت ارجاع به نرولوژیست، مشاهده اختلال در حرکت مفاصل ضرورت ارجاع به روماتولوژیست یا ارتوپد و... را مطرح می‌کند.
3- وضعیت مغزی
برای بیمار سه شیء غیر مرتبط با هم را نام می‌بریم مثل (مداد، کلید و پالتو) و از او می‌خواهیم که آنها را به همان ترتیب نام ببرد. اگر حتی یکی از سه شیء را فراموش کند لازم است از او تست mini- mental status exam انجام شود.
در این تست، اریانتاسیون 10 نمره (شامل اریانتاسیون به زمان و مکان هر کدام 5 نمره) حافظه شامل 3 نمره، توجه و محاسبه شامل 17 نمره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که البته انجام آن بیشتر توسط نرولوژیست صورت می‌گیرد. ولی چنانچه هر پزشکی علاقمند به انجام آن باشد با مطالعة راهنمای mini- mental state examination می‌تواند این تست را به دقت انجام دهد.
در این تست Score زیر 24 از 30 نمره ضرورت ارزیابی کامل نرولوژیست را مطرح می‌نماید.
4- فعالیتهای روزانه
فعالیتهای روزانه را به دو بخش فعالیتهای پایه و فعالیتهای سودمند برای دیگران تقسیم می‌کنند.
فعالیتهای پایه شامل 5 فعالیت می‌شود که عبارتند از: لباس پوشیدن، خوردن، راه رفتن، توالت رفتن و تامین بهداشت فردی و فعالیتهای سودمند برای دیگران شامل خرید، خانه داری، محاسبه، آماده کردن غذا و مسافرت کردن می‌شود.
برای تسریع در ارزیابی این بخش ابتدا 2 مورد از فعالیتهای بخش سودمند برای دیگران مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و چنانچه دو مورد از آنها طبیعی باشد می‌توان از فعالیتهای بخش پایه سؤالی نپرسید و به معنای طبیعی بودن آنها تلقی می‌شود و چنانچه اختلالی در این فعالیتها مشاهده شد یادآوری به خانواده و یا مراکز نگهداری از سالمندان ضرورت پیدا می‌کند.
این یادآوری اولاً برای پیشگیری از عوارض صورت می‌گیرد و ثانیاً برای ایجاد تعادل در انتظارات خانواده و یا موسسه نگهداری کننده از فرد سالمند و به این ترتیب از فرد سالمند شناخت بیشتری به عامل نگهداری کننده منتقل می‌شود.
5- حمایتهای خانوادگی و اجتماعی
از فرد سالمند درخصوص اینکه آیا اگر بیمار شود خانواده، همسر، دوست و یا موسسه‌ای از او نگهداری خواهد کرد یا نه سوال می‌شود. چنانچه این حمایت وجود ندارد باید فرد سالمند به موسسات متولی این امر ارجاع شود.
6- حمایتهای بیمه‌ای
درخصوص حمایتهای بیمه‌ای، درآمد مستمر، بیمه تکمیلی و وجود هر گونه عامل تضمین کنندة زندگی اقتصادی و مراقبت فرد در کهنسالی و دورة ناتوانی سوال می‌شود و اگر این حمایت‌ها وجود ندارد ارجاع به موسسات مرتبط ضرورت خواهد داشت.
7- شنوایی
برای ارزیابی شنوایی از روشهای بسیار ساده استفاده می‌شود.
بستن یک گوش و ایجاد صدای آرام در گوش مقابل امکان ارزیابی شنوایی را به روش ساده فراهم می‌کند. مشاهده هرگونه اختلال و یا احتمال وجود اختلال ضرورت ارجاع به متخصص مربوطه را ایجاب می‌نماید.
8- بینایی
ارزیابی وضعیت بینایی، در هر دو چشم، ارزیابی میدان بینایی با و بدون عینک و ارجاع در صورت مشاهدة هرگونه اختلال از موارد دیگر ارزیابی هر سالمندی است.
9- وضعیت کنترل ادرار و مدفوع
از بیمار درخصوص وجود هرگونه نشت غیرارادی ادرار و مدفوع، بی‌اختیاری هنگام عطسه، سرفه و یا ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع در مسیر توالت سوال می‌شود. همچنین از تعداد دفعات برخاستن در طول شب برای ادرار کردن سوال می‌شود. با مشاهده اختلال براساس احتمال نقص در هر یک از سیستم‌ها به متخصص مربوطه ارجاع می‌شود.
10- تغذیه
معمولاً برای ارزیابی وضعیت تغذیه پرسشنامه هایی بوجود آمده است. برای افراد مسن‌تری که توانایی پرکردن پرسشنامه را ندارند چارت‌های اندازه‌گیری وزن به این ارزیابی کمک می‌کند.
در این پرسشنامه فرد به 10 موضوع پاسخ می‌دهد که در مجموع وضعیت تغذیه او را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
این ده موضوع عبارتند از:
1- من به بیماری خاصی مبتلا هستم که مرا مجبور به مصرف نوع خاص و مقدار خاصی از غذا می‌نماید. 2 نمره
2- من در هر روز کمتر از 2 وعده غذا می‌خورم. 3 نمره
3- من معمولاً مقدار کمی سبزیجات، میوه و لبنیات می‌خورم. 2 نمره
4- من معمولاً روزی سه بار یا بیشتر آبجو، الکل و شراب می‌نوشم. 2 نمره 5- من مشکلات دهانی ودندانی خاصی دارم که برای خوردن من مشکل بوجود
می‌آورد. 2 نمره
6- من معمولاً پول کافی برای خرید غذا ندارم. 4 نمره
7- من اغلب به تنهایی غذا می‌خورم. 1 نمره
8- من معمولاً روزانه 3 عدد یا بیشتر قرص OTC می‌خورم. 1 نمره
9- بدون آنکه بخواهم 10 پوند (5/4کیلوگرم) در 6 ماه گذشته اضافه وزن یا کاهش وزن پیدا کرده‌ام. 2 نمره
10- من اغلب نمی‌توانم برای خودم خرید کنم، غذا بپزم و یا خودم را تغذیه نمایم. 2 نمره
با این پرسشنامه چنانچه فرد بین 2-0 امتیاز کسب نماید از نظر تغذیه مشکلی نخواهد داشت.
چنانچه فرد بین 5-3 امتیاز کسب نماید ریسک متوسط دارد.
و چنانچه بیش از 6 امتیاز کسب نماید با ریسک بالا تلقی شده و متناسب با شرایط برخورد لازم صورت خواهد گرفت.
چارت اندازه‌گیری وزن نیز براساس سن و قد حداقل‌ها و حداکثرهایی خواهد داشت که تنزل وزن و یا افزایش نامتناسب خارج از محدودة طبیعی پزشک را به منظور بررسی علل پاتولوژیک راهنمایی خواهد نمود.
رفرانس‌های پزشکی معمولاً این چارت و اعداد طبیعی آن را دراختیار پزشکان قرار میدهند.
11- وضعیت عاطفی
بررسی وجود افسردگی نزد افراد سالمند از جمله نکات ضروری است. پرسش نامه‌های استاندارد شده در این خصوص به ارزیابی وضعیت عاطفی و احتمال وجود افسردگی نزد افراد سالمند کمک می‌کند.
Yesavage Geriatric Depression Scale قادر است با Scoring بیماران به تصمیم‌گیری در این خصوص به پزشک کمک نماید.
نمونة 15 نمره‌ای این پرسشنامه ارزیابی مفصل‌تری بدست می‌دهد اما پرسشنامه‌های 5 نمره‌ای ساده‌تری نیز وجود دارد که با چند سوال ساده احتمال وجود افسردگی را در بیمار ارزیابی می‌کند. مثلاً:
1- آیا از زندگی خود بطور اساسی راضی هستی؟
2- آیا معمولاً حوصله‌ات سررفته است؟
3- آیا اغلب احساس می‌کنی کسی به کمک تو نخواهد آمد؟
4- آیا بیشتر دوست داری در خانه بمانی؟
5- آیا احساس بیارزشی می‌کنی؟ و...
در پرسشنامه 5 سوالی 2 شاخص افسردگی یا بیشتر نشانة وجود افسردگی بیمارگونه است و لازم است بیمار به روانپزشک ارجاع شود.
پرسشنامه‌ای مفصل‌تری نیز هست که بنابه شرایط می‌توان از آنها استفاده کرد. ولی برای یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی در مطب و درمانگاه حتی سوالات ساده‌تری نیز که مطرح کنندة افسردگی است می‌تواند امکان تصمیم گیری را میسر سازد.
با برآوردهای یازده گانه فوق امکان ارزیابی سریع یک فرد سالمند در مطب و یا درمانگاه فراهم می‌شود. اگرچه برای ارزیابی‌های دقیق تر نیاز به صرف وقت و امکانات بیشتری است. اما برخورد مناسب با مشکلات سالمندی از چنین ارزیابی جامعی آغاز می‌شود.
http://publicrelations.tums.ac.ir
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
منشور انسانی و حقوقی دوران پیری
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
افزایش سن و رسیدن به سن پیری برای هرانسانی گریزناپذیر است برای همین دلیل برای افراد مسن منشوری است که با هم میخوانیم :
ماده 1: حق زندگی.
ماده 2: مناسب‌سازی محیط زندگی با نیازهای فرد سالمند.
ماده 3: زندگی اجتماعی علی‌رغم محدودیتهای مشارکت سالمند.
ماده 4: حضور و نقش فعال اطرافیان.
ماده 5: درآمد و دارایی.
ماده 6: ارج نهادن به فعالیتهای سالمند.
ماده 7: آزادی انجام فعالیتهای مذهبی.
ماده 8: حفظ استقلال سالمند.
ماده 9: حق بهره‌مندی از مراقبت.
ماده 10: حق بهره‌مندی از مراقبین آموزش دیده.
ماده 11: رعایت شرایط جسمی و روحی در مراحل آخر زندگی سالمند.
http://www.sahand272.blogfa.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
توصیه های کلیدی برای زندگی بهتر سالمندان
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
با دوستانتان مشاعره نمایید، جدول حل کنید و یا بازیهای فکری انجام دهید.
بصورت سالانه معاینات دوره‌ای دندانپزشکی را انجام دهید.
روزانه ورزش کنید پیاده روی بسیار مفید است.
از چرت‌زدنهای روزانه خودداری کنید و یا تعداد آن را کم کنید.
از نوشیدن مایعات بعد از ساعت 8 شب خودداری کنید.
برای خارج کردن جرم، گوش را دستکاری نکنید.
وسایلی که همیشه از آن استفاده می‌کنید مانند عینک یا کلید را در یک جای مشخص قرار دهید.
در فواصل زمانی حداقل 2 ساعت یکبار اقدام به تخلیه ادرار کنید
8-6 لیوان مایعات در طول روز بنوشید.
به اخبار رادیو و تلویزیون گوش دهید و برای دیگران بازگو نمایید.
به تمرینات ورزشی حداقل دوساعت قبل از خواب خاتمه دهید تا باعث اختلال خواب نشود.
از لیز نبودن کف پوش حمام اطمینان حاصل نموده و از پادری‌های پلاستیکی مخصوص کف حمام استفاده نمایید.
از جوانه غلات مانند: جوانه گندم، جوانه عدس و جوانه ماش که سرشار از ویتامینهای گروه ب و ویتامین ث می‌باشند، استفاده نمایید.
در یک ساعت معین در شب به رختخواب بروید و یک ساعت معین در صبح بیدار شوید.
از خوابیدن در محیط‌های پر سر و صدا و در نور زیاد خودداری کنید.
مصرف دو تا سه بار ماهی در هفته می‌تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و آلزایمر را کاهش دهد.
دندانهای مصنوعی را شبها هنگام خواب از دهان خارج نمایید و در یک ظرف آب یا آب نمک تمیز قرار دهید.
http://www.sahand272.blogfa.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
احساس تنهایی در سالمندان وراههای درمان
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
در سالمندی مشکلات خاصی گریبانگیر این افراد میباشد که یکی از آنها احساس تنهایی میباشد که در این مقال به علت و روشهای مبارزه با پرداخته شده است.برای مقابله با حس تنهایی در سالمندان باید از شیوه های مشاوره شناختی با فرد، آموزش جامعه به منظور تغییر نگرش نسبت به کهولت و دارودرمانی استفاده کرد. سالمندان منبعی از تجارب و خاطرات تلخ و شیرین گذشته هستند که نباید بلااستفاده باقی بمانند. رویکرد داستان گویی (Telling story) و نقل تجارب و خاطرات گذشته توسط سالمندان، علاوه بر اینکه نسل حاضر را در جریان وقایع موثق گذشته قرار می دهد، موجب می شود سالمندان در جامعه نقش شایسته و به حقی برای خود به دست آورند.
نیاز به سخن گفتن و مستمع داشتن در انسان بسیار نیرومند است، زیرا بخش عمده حمایتهای روانی انسان از طریق تعاملات کلامی با دیگران تأمین می شود. علی رغم سودمندی تعامل کلامی برای سالمندان، آنها به دلیل مشکلاتی در زمینه محاوره کلامی، آلزایمر (کندی در سخن گفتن و فراموشی) مستمعان خود را از دست می دهند و جامعه کمتر با آنها به گفت و شنود می پردازد.
آموزش جامعه در نحوه تکلم با سالمندان و صبر و حوصله گوینده می تواند به میزان قابل ملاحظه ای سطح تشویش ذهنی سالمندان را در تعاملات اجتماعی شان کاهش دهد. متأسفانه اکنون روش غالب و نامناسب محاوره با سالمندان به صورت غیرکلامی، اشاره سر و دست و جملات کوتاه و مقطع می باشد که میزان طرد شدگی سالمندان از جامعه را به خوبی نشان می دهد. باز بد نیست بدانید که تحقیقات متعدد ثابت کرده که وجود حداقل یک نفر از سالمندان خانواده در کنار دیگر اعضاء توانسته است به میزان قابل توجهی به برقراری فضای خانوادگی سالم کمک کند و حتی برای فرزندان خردسال مایه علاقه مندی و دلگرمی باشد. از طرفی دیگر ما در مکتب انسان سازی چون اسلام پرورش می یابیم که می فرماید:
اطاعت پدر و مادر اطاعت خداست، نافرمانی پدر و مادر نافرمانی خداست و در جایی دیگر می فرماید: هر که پدر و مادر خویش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و هرکس پدر و مادر خویش را خشمگین کند، خدای را ناخشنود کرده است. و اما زندگی در کنار سالمندان هم نیاز به ویژگیهای اخلاقی خاصی دارد.
عوامل مؤثر در سازگاری سالمندان
الف- آمادگی برای سالخوردگی ب- تصورات ثابت قبل از سالخوردگی ج -پذیرش سالخوردگی د- سلامت جسمانی و- ارتباطات اجتماعی ص - سرگرمی ق- مسایل اجتماعی فرهنگی ی- اطرافیان.
برخورد نزدیکان و اطرافیان سالمندان
اگر تصور شود که پیران دارای تجربه و مهارت هستند و پستی و بلندی و نشاط و ناهنجاری روزگار را مشاهده کرده اند و الگوی مناسبی برای نسل جوان محسوب می شوند، باید مورد توجه و تکریم آنان قرار گیرند.
سالمندان قفس طلایی را دوست ندارند، اگر تجارب گذشته آنان در دهلیزهای گذشته عمر به حساب نیاید، از محبت های آلوده به ترحم، حالت انزوا یافته به گوشه عزلت و افسردگی می خزند.
تغذیه آنان باید مورد توجه قرار گیرد تا عوارض تغییرات آتروفیک و کوچک شدن اندام که عدم تعادل متابولیستی را پی آمد خواهد داشت، عارضشان نگردد.
وظایف اجتماع
الف - بازنشستگانی که زیر پوشش سازمان بازنشستگی کشوری و لشکری و تأمین اجتماعی، کسورات بازنشستگی داشته اند، مورد رعایت قرار گیرند. ذخیره اندک کسورات آنان از بدو استخدام در مؤسسه ای واریز گشته و در ایام کهولت یا سنین بازنشستگی ضمن رعایت گردش پول و سوددهی آن، دریافتی کلیه بازنشستگان اعم از کشوری، تأمین اجتماعی و غیره از طرف این مؤسسه باشد و اندک پس انداز آنان نیز در همین محل ذخیره شود تا به صورت وامهای مشارکتی یا مضاربه ای یاور سالمند در طول حیات او باشد.
ب - سالمندان روستایی شهرستانی که در حرف گوناگون، جوانی خود را پشت سر گذاشته و اکنون سربار فرزندان یا مؤسسات خیریه بدون پشتیبان اطمینان بخش، باقیمانده عمر را دقیقه شماری می کنند، باید زیرپوشش دولت و بیمه حقیقی قرار گرفته و اجتماع از تجربیات حرفه ای آنان مستفیذ شود.
عوامل تنش زای بالقوه در سالمندان
تغییرات خانوادگی: واحد خانواده منبع اصلی ایجاد حس رضایت برای بیشتر افراد پیر است. بسیاری از سالمندان بیشترین میزان تماس را با اعضای خانواده خود دارند. اعضای خانواده می توانند با حمایت کافی از فرد سالمند در مقابل تغییرات ناشی از پیری، نقش کلیدی داشته باشند.
تغییرات ظاهری: مشاهده از دست رفتن علائم جوانی در آینده، ناتوانی در مطالعه بدون استفاده از عینک و دردهای مبهم و آشکاری که گاه و بیگاه ایجاد شده و تدریجاً ثبات بیشتری پیدا می کنند، معمولاً اولین نشانه های پیری هستند که فرد تدریجاً با آنها تطابق می یابد.
بیماری و ناتوانی: خیلی از افراد از پذیرش پیری وحشت دارند، چرا که به کرات مشاهده کرده اند بروز بیماریهای مزمن در دوران سالمندی بیشتر است و به همین دلیل پیر شدن را مترادف با ناتوانی و بیماری می انگارند.
کاهش عملکردها: تغییر حالت و رنگ موها، کاهش انعطاف پذیری انگشتان، کوچکتر شدن جثه و کاهش توانایی حرکت و جست و خیز، هر یک به نوعی بر تصور جسمانی فرد تأثیر می گذارد.
بازنشستگی: برای بسیاری از افراد بازنشستگی اولین اثر و نشانه پیری است.در درمان اشتغال برای انجام تغییراتی در شرایط کاری، فرد تحت آموزش قرار می گیرد و آمادگیهایی به او داده می شود اما برای بازنشستگی که یک تغییر عمده و اساسی در برنامه کاری و روز زندگی است، هیچ آموزشی به فرد داده نمی شود جدایی از کار می تواند یک احساس شدید و پوچی را در زندگی شخص ایجاد کند. افراد باید تشویق شوند که علایق دیگری، جز کار حرفه ای خود را پیدا کنند. بازنشستگی را می توان با آموزش چگونگی استفاده و کسب لذت از اوقات فراغت، در طول زمان اشتغال تسهیل نمود.
فاطمه عبدی کارشناس دانشکده علوم توانبخشی
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
|
|
چرا افراد سالخورده به نور آفتاب بیشترنیازمند هستند؟ دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه |
|
|
پیرمردان و پیرزنان بیشتر به نور خورشید نیازدارند قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب به ساختن ویتامین دی در بدن کمک می کند - ویتامینی که افراد مسن http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN |
||
حقوق سالمندان از دیدگاه امام سجاد(ع)
کارشناس : خانم طیبه نیک
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
انسان در آغاز زندگی ، موجودی ناتوان است که با شگفتی ، مراحل رشد را یکی پس از دیگری طی می کند . در جوانی به کمال توانایی جسمی / و در میانسالی به پختگی روحی می رسد . آنگاه سیر نزولی را پیش می گیرد و دوباره به حالت ناتوانی باز می گردد . قرآن کریم در این باره می فرماید : " خداوند همان کسی است که شما را آفرید درحالی که ضعیف بودید . سپس بعد از ناتوانی قوت بخشید و باز بعد از قوت ، ضعف و پیری قرار داد . او هرچه بخواهد می آفریند و دانا و تواناست . " ( سوره روم آیه 54 )
در روایات ، سالمندی جلوه ای از نور الهی دانسته شده است . عزت سالمند از آن روست که او رسالت انسانی خویش را در روزگاری پر فراز و نشیب به شایستگی انجام داده و اینک با انبوهی از تجربه های گرانسنگ ، در کنار دیگر افراد جامعه قرار دارد . بدیهی است هر تجربه ای دری از دانستن را به روی انسان می گشاید و به تعبیر امام علی (ع) در تجربیات ، دانش نو و اطلاعات تازه نهفته است . یکی از دانشمندان می گوید : " بشریت ، در پیشرفت اخلاقی خود ، مدیون کهنسالان است . در کهنسالی انسان بهتر و فرزانه می شود و تجربه های خود را به نسل های بعد انتقال می دهد . بدون کهنسالی ، بشریت راکد می ماند . "
اسکینر ، Skinner روانشناس آمریکایی در این مورد می گوید :
" سالخوردگی تا حدی شبیه رفتن به سرزمین دیگر است . اگر پیش از سفر به این سرزمین ، خود را آماده سفر کرده باشید ، در آنجا ( در پیری ) برای شما بهتر خواهد بود . "
درواقع ، سالمندی مرحله ای از تکامل بشر است . باید سعی کنیم خود را با آن انطباق دهیم و این دوره از زندگی را نیز با نشاط ، خرسندی و سپاسگزاری به درگاه خدا سپری کنیم .
جامعه در مقابل سالمند ، تکالیفی دارد و به عبارت دیگر ، سالمند حقی بر گردن جامعه و خانواده خواهد داشت که مهمترین آن ، قدرشناسی است . لازمه قدرشناسی از سالمندان ، داشتن فتار درست و محترمانه با آنها و شناخت نیازهای جسمی و روحی آنان است . قدرشناسی به صورت احترام گذاردن ، مشاوره با آنان در امور مختلف ، برطرف ساختن مشکلات آنها و نیز در مواردی ، مقدم دانستن آنان بر خود بروز می کند . همچنین واگذاری کارهایی که از عهده سالمندان بر می آید ، اگرچه در ظاهر برای آنها ایجاد زحمت می کند ، ولی درواقع ، به آنها اعتماد به نفس می بخشد و با این کار احساس می کنند که حضور و نقش آنها در خانواده یا جامعه مؤثر است . نباید فراموش کرد که ضروری ترین نیاز سالمندان ، محبت و توجه به آنهاست . حتی اگر آنها از نظر مادی بی نیاز باشند ، نباید از محبت به ایشان غفلت ورزید .
امام سجاد (ع) درباره حقوق سالمندان می فرماید : "حق سالخورده این است که حرمت پیری او را پاس بداری / اگر سوابق فضیلت در اسلام را دارد ، تجلیلش کنی / او را مقدم بداری / در اختلافات خصمانه با او رو در رو نشوی / در راه رفتن بر او سبقت نگیری و پیشاپیش او راه نروی / او را نادان نپنداری / اگر رفتار جاهلانه ای کرد ، تحمل کنی / به مقتضای سوابق سالمندی ، احترامش کنی که حق سن و سال نیز چون حق اسلام است . "
در اینجا امام سجاد (ع) به سالمندان بیشتر از جنبه رفتاری و پاسداری از حریم آنها توجه می دهد . پدران و مادران کهنسالی که در جوانی خانواده تشکیل داده و زندگی و سرمایه خود را صرف تربیت و رشد فرزندان خویش نموده اند ، اگر در پیری مورد بی مهری قرار گیرند ، بدون تردید با ناراحتی های روانی و فشارهای روحی دست به گریبان می شوند . از نگاه امام سجاد (ع) ، یکی از مصادیق احترام به سالمند ، عدم دشمنی با اوست . چرا که به طور طبیعی انسانی که عمری از او سپری شده ، ناتوان می شود و انتظارات بیشتری از دیگران دارد . ممکن است برخی از این توقعات ، نابجا / و انجام آن دشوار باشد . امام سجاد (ع) می فرماید چون احتمال دارد این روحیه او را به سمت و سوی درگیری با دیگران بکشاند ، احترام به او اقتضا می کند که با او از در مخاصمه و دشمنی در نیائید ، در هیچ کاری بر بزرگسالان سبقت نگیرید و با آنها نابخردانه سخن نگوئید . بلکه به یاری و حمایت آنها بشتابید . در این زمینه آنچه که می تواند نگاه ما را نسبت به کهنسالان تغییر دهد ، توجه به این مسئله است که ما نیز خود به این مرحله از سن خواهیم رسید و این شرایط را تجربه خواهیم کرد .
http://dari.irib.ir
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
استانداردهای خانه های سالمندی از نظر طب سالمندان
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
متاسفانه با افزایش مشکلات جامعه کنونی افراد ناچارااز یک تعداد اصول رفتاری مناسب انسانی عدول کرده و مجبور میشوند بهترین عزیزان خود را به محلهای بنام خانه سالمندان بسپارند البته از طرفی واقعا نمیتوان گفت این کار یک نوع رفتار ناشایست میباشد شرایط زندگی انسان ماشینی چنان او را سرگم مسایل روزمره نموده که گاها خود را نیز فراموش کرده تا حدی که حتی برای فرار از مشکلات شان به فکر خودکشی نیز میافتد .زندگی ماشینی با تمام بیرحمی های خود امکاناتی را نیز برای رفاه افراد مخصوصا سالمندان فراهم آورده است .تعدادی از سالمندان به خاطر بیماریهای خاص مثل بیماریهای شدید روانی یا مشکلات حرکتی قادر به انجام کارهای روزمره خود نبوده و از طرفی فرزندان و خانواده های آنها نیز به علت کار روزانه خود و یا نبود جا برای نگهداری از این سالمندان مجبور میشوند آنها را به خانه های سالمندان بسپارند.امروزه سرای سالمندان به عنوان محلی ناگزیر برای اسکان تعدادی از سالمندان که جایی را برای زندگی ندارند یا وضعیتی دارند که خانواده ناچار به سپردن آنان به این اماکن هستند ، به شمار می رود اما همین اماکن نیز باید استانداردهایی را فراهم کند .
پا گذاشتن به دوره سالخوردگی با بروز تغییرات جسمانی متعددی همراه است که توانایی‌ها و قابلیت‌های جسمانی فرد را محدود می‌کند. به همین دلیل محیط زندگی سالمند باید طوری طراحی شود که او با تمام بیماری‌ها، محدودیت‌ها و ناتوانی‌های احتمالی خود بتواند به راحتی در آن زندگی کند. ویژگیهای لازم برای این محیط، یعنی سرای سالمندان را از چند نگاه می‌توان بررسی کرد. حداقل استانداردهای لازم برای تأسیس سرای سالمندان در کشور توسعه‌یافته‌ای مانند انگلستان به شرح زیر است:
اتاقهای خانه سالمندان
به طور کلی در هر اتاق نباید بیش از 4 نفر زندگی کنند. اتاق حتما ً باید دارای یک پنجره باشد.فضای کافی برای جابه‌جا کردن و حرکت دادن ویلچر موجود باشد وحتما داخل واحد حمام داشته باشد.
درِ اتاق نیز نباید به داخل اتاقهای دیگر باز شود.
کنار یا بالای تختخواب بیمارباید زنگی برای صدا کردن فوری پرستار یا اعلام خطر وجود داشته باشد و آب خوردن در دسترس سالمند باشد. همچنین نور کافی برای مطالعه در رختخواب فراهم شود (مثل یک چراغ مطالعه کوچک در بالای تخت).
اگر محیط خصوصی امکان پذیر نیست در فاصله بین تختخواب‌های اتاق پرده‌ای باشد تا در صورت نیاز، سالمند بتواند با کشیدن پرده یک محیط خصوصی برای خود ایجاد کند. تخت نسبت به پنجره باید دید داشته باشدو یک صندلی راحت در کنار تخت باشد. همچنین
هر سالمند باید یک کمد جداگانه وهم‌اتاقی‌های سازگار، همزبان و متناسب با خود داشته باشد. در صورت تمایل، اتاق تلفن داشته باشد.
وملحفه‌های تمیز در دسترس باشد.
دستشویی و توالت خانه سالمندان
طراحی این مکان‌ها باید طوری باشد که ویلچر در آنها به راحتی وارد و خارج شود و امکانات مناسب برای افراد معلول داشته باشد.
سینک‌ها باید مجهز به آب سرد و گرم باشد.در این مکان میله‌های حمایت‌کننده‌ای باشد که فرد بتواند در حین حرکت دست خود را به آنها بگیرد و از آنها برای تسهیل حرکت استفاده کند.
در این مکان‌ها باید زنگ‌هایی وجود داشته باشد که در صورت بروز حادثه فوراً پرستار‌ها مطلع شوند.
سالن‌ها و اتاق نشیمن خانه سالمندان
اماکن عمومی نیز باید نور کافی داشته باشند. همچنین در تمام اتاق‌ها، پریز‌های برق و وسایل خطرناک باید با رنگ‌هایی که به شدت جلب توجه می‌کنند (مثل قرمز پررنگ و غیره) مشخص شوند.
در سالن‌ها و اتاق‌ها باید میله‌هایی دور‌تا‌دور اتاق وجود داشته باشد که سالمند در هنگام حرکت بتواند از آنها کمک بگیرد.
سالن و راهرو ها باید دست کم آن‌قدر وسعت داشته باشد که به طور همزمان دو ویلچر بتوانند از کنار هم عبور کنند. همچنین برای استراحت سالمندان صندلی‌ها و کاناپه‌های راحتی باید در آن تعبیه شود . یک تابلوی اعلانات نیز لازم است تا قوانین و خبر‌های سرای سالمندان را به اطلاع ساکنان برساند.
سالن تفریح و ورزش خانه سالمندان
تـمام مـؤسـسات سالمندان باید دارای سالن‌های مناسبی برای ورزش و تفریح سالمندان باشند.وسایل سرگرمی و تفریح متناسب با شرایط به میزان کافی در آنجا وجود داشته باشد.مکان‌ها یا اتاقهای خصوصی مناسبی برای ملاقات با دوستان یا اعضای خانواده داشته باشد.در ضمن، اتاقهای خصوصی برای انجام معاینات و اقدامات پزشکی در آنها تعبیه شده باشد.
ویژگی های محیطی خانه سالمندان
مؤسسه باید تمیز باشد و از نظر ظاهری مرتب به نظر برسد،بو و هوای مطبوع داشته باشدواز سروصدای ترافیک شهر یا دیگر صدا‌های آزار‌دهنده دور باشد. تهویه مناسب هوا و اعتدال درجه حرارت در زمستان‌ها و تابستان‌ها،دسترسی به تلفن عمومی برای همه وصندوق مخصوص برای نامه‌ها و مرسولات هر فرد در نظر از دیگر لوازم و شرایط چنین موسسه ای است.
تمبر و لوازم مورد نیازنیزباید مهیا باشد تا فرد بدون مشکل بتواند نامه بفرستد.
اقدامات ایمنی و محافظتی خانه سالمندان
محیط باید فاقد خطراتی نظیر نور کم، مسیر سنگلاخ، صندلی‌های ناپایدار و در حال شکستن یا وسایل دست‌وپاگیری باشد که ممکن است فرد در هنگام راه رفتن به آنها برخورد کند.
به طور سالانه این اماکن باید از نظر امنیت در برابر آتش، زلزله و حوادث دیگر به طور رسمی بررسی و بیمه شوند.مسیر‌های خروج اضطراری باید در نظر گرفته شده باشد.وامکانات اطفاء حریق فراهم باشد. وسایل کمک‌های اولیه و اورژانس وزنگ خطر‌های مناسب در تمام ساختمان جهت اطلاع‌رسانی فوری و اورژانس به تمام سالمندان نیز باید وجود داشته باشد. با توجه به مشکلات شنوایی در این سنین، صدای این زنگ خطر‌ها باید طوری باشد که تمام سالمندان به راحتی آن را بشنوند (حتی اگر خواب هستند).
تعداد پله‌های طبقات نباید زیاد باشد و باید آسانسور به میزان کافی برای حرکت در بین طبقات وجود داشته باشد.
برای پنجره‌ها، تراس‌ها و پشت‌بام، نرده‌های محافظ تعبیه شده باشد.
نیازهای طبی سلمندان
تمام داروهای مورد نیاز بیمارباید مهیا باشد. همچنین وجود پرستارهای مجرب و دوره‌دیده برای انجام کمک‌های اولیه و اقدامات احیا به طور شبانه‌روزی وویزیت روزانه توسط پزشک عمومی در صورت نیاز وامکان برقراری تماس فوری با پزشک در موارد اضطراری از قبل هماهنگ‌شده باشد.در صورت نیاز باید امکان ویزیت توسط متخصص بیماریهای مختلف موجود باشد. این فرصت باید به بیمار داده شود که در صورت احساس نیاز بتواند توسط پزشک شخصی خود معاینه و درمان شود.
وجودامکانات فیزیوتراپی در مرکز وهماهنگی با نزدیک‌ترین بیمارستانها برای پذیرش بیماران اورژانسی از ضروریات ست ضمنا باید دفتری در مرکز وجود داشته باشد که بیماری‌ها و شرایط هر بیمار و آدرس، شماره تلفن و نحوه ارتباط برقرار کردن فوری با چند نفر از نزدیکان او در آن خوانا و مرتب به طور مستمر ثبت شود.
باید مکان خاصی برای افراد تعبیه شود تا به مسائل مذهبی خود به راحتی رسیدگی کنند.اتاق مطالعه و کتاب‌ها و لوازم مورد نیاز در این زمینه مهیا باشد.امکان شرکت در مراسم مذهبی، تفریحی یا خانوادگی در خارج از مؤسسه برای فرد فراهم باشد وبرنامه‌های سرای سالمندان آن‌قدر انعطاف‌پذیر طراحی شود که فرد در صورت عدم تمایل بتواند در هر کدام از آنها شرکت نکند.
همچنین بایداقدامات مناسب برای تعطیلات، اعیاد یا روز تولد افراد سالمند مؤسسه در نظر گرفته شود.
تغذیه سالمندان
.تغذیه باید برای سالمندان، دلپذیر و غیر یکنواخت باشد.
رژیم‌های غذایی سالمند باید کاملاً رعایت شود.
سلامت مواد مورد استفاده و غذا‌های طبخ‌شده به طور مستمر کنترل شود
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
روش علمی ارزیابی سلامت در سالمندان
دکتر سیدمنصور گتمیری - استادیار گروه داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران
ویراستاری مجدد : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
جوامع مختلف به مدد پیشرفت‌ها و توسعة اجتماعی اقتصادی، به میانگین سنی بالاتری دست پیدا می‌کنند و امید به زندگی بیشتری را برای شهروندان خود به ارمغان می‌‌آورند.
در امریکا از سال 1900 تا پایان قرن بیستم امید به زندگی از 3/47 سال به 1/78 سال افزایش پیدا کرد و این رقم در ژاپن از مرز 80 سال گذشته است.
در ایران نیز امید به زندگی از کمی بیش از 50 سال از سال 56 به رقمی بالاتر از 75 سال در سالهای اخیر رسیده است.
این اطلاعات یادآوری می‌کند که جوامع مختلف به مدد توسعة نظام سلامت و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی امکان تجربة سالهای سالمندی را برای آحاد مردم خود فراهم می‌کنند و متناسب با آن، نظام‌های سلامت نیز باید خود را برای مدیریت مشکلات سالهای سالمندی آماده نمایند.
از این روست که طب سالمندان چه در زمینة پیشگیری و چه در زمینه درمان و یا به عبارت جدیدتر در سه سطح پیشگیری اولیه، پیشگیری ثانویه و پیشگیری ثالثیه روز بروز توسعه بیشتری می‌یابد و امروزه به یک رشته تخصصی با تمام ویژگیهای یک تخصص مستقل مبدل شده است.
1- داروهای دریافتی
2- تحرک
3- وضعیت مغزی
4- فعالیتهای روزانه
5- حمایتهای خانوادگی و اجتماعی
6- حمایتهای بیمه‌ای
7- شنوایی
8- بینایی
9- وضعیت کنترل ادرار و مدفوع
10- تغذیه
11- وضعیت عاطفی
1- داروهای دریافتی
سالمندان معمولاً در معرض مصرف داروهای بیشتری هستند. مسکن‌ها معمولاً در راس لیست مصرفی داروهای سالمندان قرار دارند. از طرفی متابولیسم داروها در سالمندان با افراد جوان متفاوت است. بارزترین این تفاوت‌ها در متابولیسم داروهایی است که دفع کلیوی دارند. به خاطر همین پرسش از بیمار در مورد داروهای مصرفی و جستجوی هر دارویی که مصرف می‌کند اولین قدم در ارزیابی وضعیت سلامتی یک سالمند است.
در این میان توجه ویژه به داروهای آنتی کولینرژیک به خاطر عوارض خاصی که بر سیستم ادراری و سیستم بینایی دارند و نیز داروهای سایکوتروپ و داروهایی که اندکس تراپوتیک پایینی دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
محاسبة کلیرانس کراتی نین بهتر است در هر فرد سالمندی صورت گیرد. بویژه اگر قرار است دارویی مصرف شود که دفع کلیوی دارد این کار حتماً باید انجام شود.
برای این کار بهتر است از فرمولی استفاده شود که سن بیمار در آن نقش دارد.
وزن (سن - 140 ) = کلیرانس کراتی نین فرمول مناسبی برای این کار است.
72 کراتی نین پلاسما
همانطور که ملاحظه می‌کنید براساس این فرمول در شرایط وزن مساوی و کراتین مساوی، افزایش سن بیمار با کاهش صورت کسر می‌تواند در محاسبه کلیرانس کراتی نین اثر کاهش دهنده داشته باشد.
به عنوان مثال در دو فرد با وزن 72 کیلوگرم و کراتی نین یک، چنانچه سن 40 سال باشد کلیرانس کراتی نین 100 سی‌سی در دقیقه می‌شود در حالیکه با سن 80 سال کلیرانس کراتی نین به 60 تنزل می‌کند.
به این ترتیب می‌بینیم که سن صرفنظر از عواملی نظیر فشارخون، دیابت و یا هر عامل دیگری خود بطور مستقل اثر کاهش دهنده بر میزان کلیرانس کراتی نین دارد.
پس توجه به داروها و محاسبة کلیرانس کراتی نین اولین گام در ارزیابی وضعیت سلامت یک فرد سالمند است.
ذکر این نکته ضروری است که فرمول فوق برای محاسبة کلیرانس کراتین مردان است و برای خانم‌ها در شرایط مساوی باید حاصل محاسبه شده را در عدد 85% ضرب نماییم.
2- تحرک
از عوارضی که هر سالمندی را تهدید می‌کند بروز ناتوانی در حرکت کردن است. از بیمار در مورد زمین خوردن در طول یکسال گذشته سوال می‌کنیم. همچنین از او یک تست "get up & go" انجام می‌دهیم. به این ترتیب که از بیمار می‌خواهیم از روی صندلی برخیزد، 10 قدم به جلو برود و بازگردد و سر جای اول خود بنشیند و در طول زمان انجام تست به توانایی برخاستن، استفاده از دست‌ها، توانایی چرخیدن، آتاکسی و... توجه می‌کنیم.
مشاهده هر گونه اختلال مستلزم ارجاع بیمار به متخصص مربوطه است. به عنوان مثال مشاهدة آتاکسی ضرورت ارجاع به نرولوژیست، مشاهده اختلال در حرکت مفاصل ضرورت ارجاع به روماتولوژیست یا ارتوپد و... را مطرح می‌کند.
3- وضعیت مغزی
برای بیمار سه شیء غیر مرتبط با هم را نام می‌بریم مثل (مداد، کلید و پالتو) و از او می‌خواهیم که آنها را به همان ترتیب نام ببرد. اگر حتی یکی از سه شیء را فراموش کند لازم است از او تست mini- mental status exam انجام شود.
در این تست، اریانتاسیون 10 نمره (شامل اریانتاسیون به زمان و مکان هر کدام 5 نمره) حافظه شامل 3 نمره، توجه و محاسبه شامل 17 نمره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که البته انجام آن بیشتر توسط نرولوژیست صورت می‌گیرد. ولی چنانچه هر پزشکی علاقمند به انجام آن باشد با مطالعة راهنمای mini- mental state examination می‌تواند این تست را به دقت انجام دهد.
در این تست Score زیر 24 از 30 نمره ضرورت ارزیابی کامل نرولوژیست را مطرح می‌نماید.
4- فعالیتهای روزانه
فعالیتهای روزانه را به دو بخش فعالیتهای پایه و فعالیتهای سودمند برای دیگران تقسیم می‌کنند.
فعالیتهای پایه شامل 5 فعالیت می‌شود که عبارتند از: لباس پوشیدن، خوردن، راه رفتن، توالت رفتن و تامین بهداشت فردی و فعالیتهای سودمند برای دیگران شامل خرید، خانه داری، محاسبه، آماده کردن غذا و مسافرت کردن می‌شود.
برای تسریع در ارزیابی این بخش ابتدا 2 مورد از فعالیتهای بخش سودمند برای دیگران مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و چنانچه دو مورد از آنها طبیعی باشد می‌توان از فعالیتهای بخش پایه سؤالی نپرسید و به معنای طبیعی بودن آنها تلقی می‌شود و چنانچه اختلالی در این فعالیتها مشاهده شد یادآوری به خانواده و یا مراکز نگهداری از سالمندان ضرورت پیدا می‌کند.
این یادآوری اولاً برای پیشگیری از عوارض صورت می‌گیرد و ثانیاً برای ایجاد تعادل در انتظارات خانواده و یا موسسه نگهداری کننده از فرد سالمند و به این ترتیب از فرد سالمند شناخت بیشتری به عامل نگهداری کننده منتقل می‌شود.
5- حمایتهای خانوادگی و اجتماعی
از فرد سالمند درخصوص اینکه آیا اگر بیمار شود خانواده، همسر، دوست و یا موسسه‌ای از او نگهداری خواهد کرد یا نه سوال می‌شود. چنانچه این حمایت وجود ندارد باید فرد سالمند به موسسات متولی این امر ارجاع شود.
6- حمایتهای بیمه‌ای
درخصوص حمایتهای بیمه‌ای، درآمد مستمر، بیمه تکمیلی و وجود هر گونه عامل تضمین کنندة زندگی اقتصادی و مراقبت فرد در کهنسالی و دورة ناتوانی سوال می‌شود و اگر این حمایت‌ها وجود ندارد ارجاع به موسسات مرتبط ضرورت خواهد داشت.
7- شنوایی
برای ارزیابی شنوایی از روشهای بسیار ساده استفاده می‌شود.
بستن یک گوش و ایجاد صدای آرام در گوش مقابل امکان ارزیابی شنوایی را به روش ساده فراهم می‌کند. مشاهده هرگونه اختلال و یا احتمال وجود اختلال ضرورت ارجاع به متخصص مربوطه را ایجاب می‌نماید.
8- بینایی
ارزیابی وضعیت بینایی، در هر دو چشم، ارزیابی میدان بینایی با و بدون عینک و ارجاع در صورت مشاهدة هرگونه اختلال از موارد دیگر ارزیابی هر سالمندی است.
9- وضعیت کنترل ادرار و مدفوع
از بیمار درخصوص وجود هرگونه نشت غیرارادی ادرار و مدفوع، بی‌اختیاری هنگام عطسه، سرفه و یا ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع در مسیر توالت سوال می‌شود. همچنین از تعداد دفعات برخاستن در طول شب برای ادرار کردن سوال می‌شود. با مشاهده اختلال براساس احتمال نقص در هر یک از سیستم‌ها به متخصص مربوطه ارجاع می‌شود.
10- تغذیه
معمولاً برای ارزیابی وضعیت تغذیه پرسشنامه هایی بوجود آمده است. برای افراد مسن‌تری که توانایی پرکردن پرسشنامه را ندارند چارت‌های اندازه‌گیری وزن به این ارزیابی کمک می‌کند.
در این پرسشنامه فرد به 10 موضوع پاسخ می‌دهد که در مجموع وضعیت تغذیه او را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
این ده موضوع عبارتند از:
1- من به بیماری خاصی مبتلا هستم که مرا مجبور به مصرف نوع خاص و مقدار خاصی از غذا می‌نماید. 2 نمره
2- من در هر روز کمتر از 2 وعده غذا می‌خورم. 3 نمره
3- من معمولاً مقدار کمی سبزیجات، میوه و لبنیات می‌خورم. 2 نمره
4- من معمولاً روزی سه بار یا بیشتر آبجو، الکل و شراب می‌نوشم. 2 نمره 5- من مشکلات دهانی ودندانی خاصی دارم که برای خوردن من مشکل بوجود
می‌آورد. 2 نمره
6- من معمولاً پول کافی برای خرید غذا ندارم. 4 نمره
7- من اغلب به تنهایی غذا می‌خورم. 1 نمره
8- من معمولاً روزانه 3 عدد یا بیشتر قرص OTC می‌خورم. 1 نمره
9- بدون آنکه بخواهم 10 پوند (5/4کیلوگرم) در 6 ماه گذشته اضافه وزن یا کاهش وزن پیدا کرده‌ام. 2 نمره
10- من اغلب نمی‌توانم برای خودم خرید کنم، غذا بپزم و یا خودم را تغذیه نمایم. 2 نمره
با این پرسشنامه چنانچه فرد بین 2-0 امتیاز کسب نماید از نظر تغذیه مشکلی نخواهد داشت.
چنانچه فرد بین 5-3 امتیاز کسب نماید ریسک متوسط دارد.
و چنانچه بیش از 6 امتیاز کسب نماید با ریسک بالا تلقی شده و متناسب با شرایط برخورد لازم صورت خواهد گرفت.
چارت اندازه‌گیری وزن نیز براساس سن و قد حداقل‌ها و حداکثرهایی خواهد داشت که تنزل وزن و یا افزایش نامتناسب خارج از محدودة طبیعی پزشک را به منظور بررسی علل پاتولوژیک راهنمایی خواهد نمود.
رفرانس‌های پزشکی معمولاً این چارت و اعداد طبیعی آن را دراختیار پزشکان قرار میدهند.
11- وضعیت عاطفی
بررسی وجود افسردگی نزد افراد سالمند از جمله نکات ضروری است. پرسش نامه‌های استاندارد شده در این خصوص به ارزیابی وضعیت عاطفی و احتمال وجود افسردگی نزد افراد سالمند کمک می‌کند.
Yesavage Geriatric Depression Scale قادر است با Scoring بیماران به تصمیم‌گیری در این خصوص به پزشک کمک نماید.
نمونة 15 نمره‌ای این پرسشنامه ارزیابی مفصل‌تری بدست می‌دهد اما پرسشنامه‌های 5 نمره‌ای ساده‌تری نیز وجود دارد که با چند سوال ساده احتمال وجود افسردگی را در بیمار ارزیابی می‌کند. مثلاً:
1- آیا از زندگی خود بطور اساسی راضی هستی؟
2- آیا معمولاً حوصله‌ات سررفته است؟
3- آیا اغلب احساس می‌کنی کسی به کمک تو نخواهد آمد؟
4- آیا بیشتر دوست داری در خانه بمانی؟
5- آیا احساس بیارزشی می‌کنی؟ و...
در پرسشنامه 5 سوالی 2 شاخص افسردگی یا بیشتر نشانة وجود افسردگی بیمارگونه است و لازم است بیمار به روانپزشک ارجاع شود.
پرسشنامه‌ای مفصل‌تری نیز هست که بنابه شرایط می‌توان از آنها استفاده کرد. ولی برای یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی در مطب و درمانگاه حتی سوالات ساده‌تری نیز که مطرح کنندة افسردگی است می‌تواند امکان تصمیم گیری را میسر سازد.
با برآوردهای یازده گانه فوق امکان ارزیابی سریع یک فرد سالمند در مطب و یا درمانگاه فراهم می‌شود. اگرچه برای ارزیابی‌های دقیق تر نیاز به صرف وقت و امکانات بیشتری است. اما برخورد مناسب با مشکلات سالمندی از چنین ارزیابی جامعی آغاز می‌شود.
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
انقلاب جوان شدن سالمندان با یوگا
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
دوره سالمندی زمانی است که انسان می تواند وقت بیشتری را به سلامتی، خانواده، تفریح، سرگرمی و آرامش خود اختصاص دهد. اما در کنار این، دوران سالمندی می تواند با بروز برخی مشکلات مانند افزایش فشار خون، بیماریهای رماتیسمی، آرتروز، پارکینسون، آلزایمر و ... همراه باشد. به همین دلیل سالمندان باید تلاش کنند که در این دوران تناسب اندام و سلامت خود را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند. هرچند تغییرات دوران سالمندی، انجام دادن برخی از ورزشها را در سالمندان محدود می کند. همین امر آنان را در جهت انجام دادن ورزشهایی مانند دویدن، پیاده روی سریع و یوگا هدایت می کند.
یوگا ورزشی است که با تنظیم نیازها و تواناییهای فرد زمینه انجام دادن آن را برای همه افراد، حتی افراد بسیار سالمند فراهم می کند. این ورزش و دانش عظیم با رویکرد کل نگر خود، انسان را از همه جنبه ها رشد می دهد. یوگا به شما کمک می کند که بدنی متناسب تر، ذهنی آرام تر و روانی متمرکز تر داشته باشید. یوگا همچنین در پیشگیری و مهار مشکلات و عوارض شایع جسمی و خلقی که در سنین سالمندی رخ می دهند موثر است. این ورزش به شما کمک می کند که بیشتر با خود در ارتباط باشید و با پذیرش و درک شرایطی که در آن قرار دارید رویکردی مثبت به زندگی داشته باشید.
برخی از آسانناهای یوگا برای کاهش و طبیعی کردن فشار خون و ایجاد تعادل دستگاه عصبی طراحی شده اند و برای پیشگیری از بیماریهای قلبی و مشکلات دستگاه عصبی موثرند. تمرینات تنفسی (پرانایاما) می توانند در شما احساس نشاط ایجاد کنند و از بروز عوارض تنفسی در شما پیشگیری کنند.
هنگامی که یوگا می کنید، بدن خود را می شناسید و به محدودیتهای آن احترام می گذارید. هرگز بیش از حد در انجام یک حرکت به بدن خود فشار نمی آورید. یوگا تنها هنگامی می تونژاند موثر باشد که آن را به درستی انجام دهید. هرچه بیشتر به خود فشار بیاورید، بیشتر خود را در معرض آسیب دیدگی قرار می دهید. به یاد داشته باشید که هدف یوگا، آرام کردن ذهن شما هنگام انجام تمرینات جسمی است. اگر هنگام انجام دادن حرکات احساس درد و ناراحتی داشتید، انجام دادن حرکت را متوقف کنید. هنگامی که احساس خستگی دارید از انجام دادن حرکات یوگا خودداری کنید. در زیر برخی از آساناهای سودمند برای سالمندان ذکر می شود:
1 - تنفس کاپلابهاتی (Kapalabhati):
کاپلابهاتی یکی از تکنیکهای تنفسی است که به ویژه برای پاکسازی طراحی شده است. در صورتی که در مجاری تنفسی خود خلط و ترشح فراوان دارید، انجام دادن این تنفس به پاکسازی مجاری تنفسی شما کمک می کند.
2 - نشست ساده (Sukhasana):
این روش نشست یکی از نشستهای مراقبه ای کلاسیک است که معمولا پس از شاواسانا انجام می شود. این روش نشست به مستقیم شدن امتداد ستون فقرات، کند شدن روند سوخت و ساز بدن، افزایش میزان آرامش و افزایش تمرکز کمک می کند.
3 - حرکت گربه (Marjarasana)
این حرکت در دوحالت دم و بازدم انجام می شود. مرجاراسانا در حالت دم به شما کمک می کند که حرکت را از مرکز بدن آغاز کنید و هماهنگی انجام دادن حرکات را در شما افزایش می دهد. این دو شاخص مهمترین شاخصهای حرکات یوگا هستند.
این حرکت در حالت بازدم به افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات کمک می کند و ماهیچه های لگن، ستون فقرات سینه ای و کمری را می کشد. اما به یاد داشته باشید که انجام دادن این حرکت در دردها و آسیبهای مزمن و حاد ناحیه کمر باید با احتیاط همراه باشد.
4 - ماتسیندراسانا (Matsyndrasana)
اگر این حرکت به درستی انجام شود، ستون فقرات را می کشد و ماهیچه های آن را تقویت می کند. این حرکت برای کبد، کلیه و غدد فوق کلیوی شما نیز مفید است. این حرکت را باید زیر نظر یک مربی کارآزموده یوگا انجام دهید.
5 - شالاباسانا (Shalabasan)
این حرکت ماهیچه های نیمه تحتانی تنه را تقویت می کند. این حرکت همچنین ماهیچه های شکم، بازوها و پاها را تقویت می کند.
6 - پاوان موکتاسانا (pavanmuktasana)
کلمه سانسکریت پاوان موکتاسانا از "پاوان" به معنی هوا یا باد و "موکتا" به معنی رهایی یا آزادی تشکیل شده است. این حرکت روی دستگاه گوارش اثر می کند و گازهای دستگاه گوارش را کاهش می دهد.
7 - شاواسانا (Savasan)
این حرکت به عنوان یکی از حرکات کلاسیک یوگا برای رها سازی جسمی شناخته می شود. هرچند این حرکت ساده به نظر می رسد اما انجام آن چندان ساده نیست.
منابع :
دکتر بهین پورمیرزا
سایت یوگا پیام مهر ( www.yoga-payammehr.com )
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
سالمندی درفرهنگ های مختلف
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
پدیده سالمندی که بخشی از روند حیات آدمیان را در برمی گیرد شرایطی رابرای آدمی ایجاد می نماید که مستلزم بروز رفتارها و برخوردهای خاصی می باشد . از آنجا که رفتارها وتعاملات انسان ها تابع فرهنگ و اعتقادات جامعه می باشد لذا نحوه برخورد افراد با پدیده سالمندی متناسب با فرهنگ های جوامع مختلف از یکدیگر متفاوت می باشد . در برخی از فرهنگ ها ، افراد به مرور از زندگی اجتماعی کناره گیری می کنند و جامعه نیز آنها را از میدان به در می کند مانند اقوام بدوی که به دلیل کوچ دائمی ، افراد معلول یا پیران از کارافتاده بر اساس رسوم پذیرفته شده از طایفه کنار گذاشته می شدند . این نوع رفتار با سالمندان در بسیاری از اقوام ابتدائی در نقاط مختلف جهان مشاهده شده است . مثلاٌ در قبیله یاکوت کهنسالان یا از خانه رانده می شدند و به تکدی می پرداختند یا به صورت برده ی فرزندان پسر مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به کار بسیار سخت مجبور می شدند .
در بسیاری از اقدام ابتدائی آنها که با شکار و جمع آوری آذوقه زندگی می گذرانند و یا دامدارانی که کوچ می کردند ، نیروی جسمی افراد برای مشارکت در امور قبیله مهمترین عامل محسوب می شد و همین که افراد در اثر پیری نیروی جسمی خود را از دست می دادند از امور فبیله کنا رگذاشته می شده و در برخی موارد هم محکوم به مرگ بودند . این حکم در هر قبیله ای به شکلی مطابق رسوم و اعتقادات آنها انجام می شد .
در برخی دیگر از فرهنگ ها نقش هائی جدید ، سالمندان ، آنان را با دوره ای فعال و رضایت بخش روبرو می سازد . بسیاری از فرهنگ ها ، تحت تاثیر کنفسیوس با تمام نواقصشان به احترام سالمندان تاکید دارند . با آنکه نفوذ کلام کنفسیوس به تدریج ضعیف می شود ، نقطه نظرهایش هنوز در چند کشور و از جمله ژاپن که به پیوندهای خانوادگی و احترام به بزرگترها بها می دهند ، از رونق خاصی برخوردار است .
در چین برنامه های خاصی جهت حمایت از سالمندان به اجرا درآمده است . براساس این برنامه ها و سایت های جدید فرزندان و بچه هائی که از نظر سنی کبیر می شوند طبق قانون وظیفه دارند از والدین خود حمایت و دسگیری نمایند و کوتاهی در این زمینه مستوجب تنبیه است .
نمونه ی دیگر از اقدامات در سایر کشورها ، در خصوص نحوه ی برخورد با پدیده ی سالمندی نشان می دهد که این کشورها از چند سال قبل گام های لازم را برای بهره مندی هر چه بیشتر تجربیات و دانش این قشر جامع انجام داده اند تا از یک سو از اتلاف نیروی انسانی جلوگیری بعمل آورند و از سوی دیگر با مهیا نمودن شرایط کار و تقویت روابط اجتماعی شرایط بهتری برای سلامت روح و جسم آنان فراهم آورند .
نمونه ی دیگر از اقدامات حمایتی سالمندان را در کشور فیلیپین می توان برشمرد . « نگرانی در مورد سنین پیری در فیلیپین فقط در همین اواخر ظاهر شد و علت آن فروپاشی خانواده و سایر نهادهای اجتماعی بود که بطور سنتی از آنها مراقبت می کردند و احترام به نفس پیران را حفظ می کردند ... برای رفع این مشکل در سال 1989 ائتلاف خدمات برای پیران کازه case تاسیس شد تا رفاه پیرها در اجتماعات فقیر شهری بهبود یابد . کازه یک گروه از سازمان های دولتی و غیردولتی و مردمی است که برای رفع نیازهای اقتصادی و اجتماعی پیران اقداماتی انجام می دهد . کازه آگاهی از مسائل و نگرانی های شهروندان پیر در میان عموم را افزایش داده است . این برنامه همچنین تلاش می کند تا پیران ، با فراهم ساختن مهارت ، تامین مالی اولیه و حمایت بازاریابی ، عضو فعال و معنی داری از اقتصاد محلی باشد .
در ژاپن نیز به منظور مقابله با پدیده ی سالمندی یک استراتژی ده ساله به نام طلائی جهت تغییر نظام ارائه ی خدمت سالمندان معرفی شد . از خدمات جدید نظیر پرستار مراقبت در منزل ، مراقبت های اولیه و بستری در منزل نیز جهت کمک به سالمندان استفاده شد . در این کشور آسایشگاه اختصاص به دسته ای از بیماری ها بویژه بیماری های مزمن مانند سل ریوی و غیره اختصاص دارد از اقدامات دیگر ایجاد تغییرات عمده است که در نظام بیمه حاصل شده است . تاسیس یک موسسه ی جدید بیمه ای به نام سیستم سلامت سالمندان که تنها عهده دار بیمه ی بازنشستگان شد . امروزه با افزایش جمعیت سالمندان بویژه آن دسته که قادر به حرکت نیستند مشکلات زیادی به خانواده ها تحمیل می شود . این موسسه در حال حاضر مسئولیت رسیدگی به امور سالمندان را دارد . این موسسه زیر نظر شهرداری انجام وظیفه می نماید . بر اساس طرحی بیمه ای سازمان های بیمه موظف شدند مقدار مشخصی را به موسسسه مذکور پرداخت کنند . سهم پرداختی سالمندان از هزینه های آنان نسبت به سایر مردم کمتر است این مبلغ ثابت و برابر 400 ین برای خدمات سرپائی و 300 ین برای خدمات بستری به ازای هر روز بستری تا سقف دو ماه است . انجام این امور تنها با کمک یارانه ی شهرداری ها و دولت صورت می گیرد .
برخورد با پدیده ی سالمندی در جوامع متفاوت اشکال گوناگونی داشته و دارد . از کشتن سالمندان ناتوان در جوامع ابتدائی گرفته تا ایجاد خودکشی برای آنان در جوامع امروزی مغرب زمین . اما در جامعه ایران ، با توجه به ارزش های اعتقادی و مذهبی نهفته شده در فرهنگ ملی ما ، بی توجهی به درد و رنج سالمندان امری پذیرفتنی نیست . بویژه در سالهای پس از انقلاب تغییر به منظور توسعه و رشد ملی و نیز برپائی عدالت اجتماعی و رفاه عمومی تلاش فراوانی صورت گرفته تا حمایت های مادی لازم از افراد سالمند در مناطق روستائی و شهری بعمل آید . در سال 1359 با تشکیل سازمان بهزیستی ، اقداماتی در زمینه ی نگهداری از سالمندان مجهول الهویه و گاهٌ معلول روانی صورت پذیرفت که این افراد را در سراهای سالمندان مخصوص این سازمان نگهداری می کنند . علاوه بر آن دولت بیست مهر را روز سالمند معرفی نموده است که هر ساله در این روز از برخی از سالمندان تجلیل و قدردانی بعمل می آورد . از دیگر اقدامات این دولت به منظور قدردانی و تجلیل از سالمندان طرح شهید رجائی می باشد که اقدامی در زمینه رفاه عمومی حال سالمندان است .
در طی چند سال اخیر اقداماتی در جهت توانمند سازی و ارتقای دانش سالمندان در حال انجام گرفتن است . یکی از این اقدامات انجمن جهان دیدگان است . اهداف این انجمن ، جمع آوری ، تشکیل جلسات مخصوص سالمندان و رعایت نکات مهم در کنار آمدن با پدیده ی سالمندی و شناخت بیشتر ارزش های جوانان ، کردار نسل جوان می باشد تا زمینه های تفاهم و درک بیشتر میان دو قشر جامعه فراهم گردد .
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
: جستجو
